სტუმრად განახლებულ კახეთში

ხედი ნადიკვრიდან, ალაზნის ველი და კავკასიონი.

ჩემი ძალიან სუბიექტური და საქართველოშემოვლილი აზრით, კახეთი ერთ-ერთი ყველაზე “იოლი” და კარგი ტურისტული მიმართულებაა:

• თბილისთან ახლოსაა
• გომბორის გზა უკვე გაკეთებულია და მაქსიმუმ საათნახევარში იქ ხარ
• იშოვება როგორც ეკლესიები, ასევე ტბები, პაწუკა საყუარელი ქალაქები და თუ არ დაგეზარებათ, მთებიც, ანუ თუშეთი (ნუ აქ გზა ძალიან რთულია, მაგრამ იქით წელს გაკეთებას გვპირდებიან და ძალიან აღარ შეგეშინდებათ)
• სასტუმროების არჩევანი დიდია -ყვარლის ტბა, შატო მერე, ლოპოტა, როიალ ბატონი, ძველი თელავი და ა.შ…. (თუმცა ფასები იკბინებიან, მარგამ დამიჯერეთ, ღირს)
• ჩემი აზრით, ადამიანმა ცხოვრებაში ერთხელ მაინც უნდა ნახოს შუამთის ტყე. უკიდეგანოდ ლამაზია.

მსოფლიო ბანკის  კახეთის რეგიონალური განვითარების პროექტის  ერთ-ერთი მიზანი კახეთის ტურისტული პოტენციალის  განვითარებაა. არჩევანი დიდია: ღვინის ტურიზმი (მაგ: ღვინის გზა), სათავგადასავლო ტურიზმი (თუშეთი ჩემი სიყვარული) და კულტურული ტურიზმი. კახეთს უკვე facebook ფეიჯი და საკუთარი ტურისტული ლინკიც აქვს: http://www.kakheti.travel/ , ტურისტებისთვის საჭირო ინფორმაციებით. და აი ასეთი ყოვლად საყვარელი ლოგოც აქვს:

აღმოაჩინე შენი კახეთი

საინფორმაციო ტურში, რომელიც მსოფლიო ბანკმა მოაწყო, მე და კიდევ რამოდენიმე ბლოგერი მოვხვდით.  ტურისტებად წავედით კახეთში, რომ ჩვენი თვალით გვენახა  ის, რაც გაკეთდა და იგეგმება.

ძალიან დიდი ხნის მერე, ჩემი პირველი გასვლა იყო “ქალაქგარეთ” და დილიდან აჟიტირებული წავედი, თან იმდენად მინიმალური ბარგით, რომ ლამის ოთხი ფენა ტანსაცმელი მეცვა, ნელ-ნელა გავიხდი თუ დამცხება და თან სიმძიმის თრევაც აღარ მომიწევს-მეთქი.

 

თელავი

ფესტივალ NEWნადიმზე წავედით, რომელიც კახეთში ჩატარდა, გამოფენებით, ხალხური სიმღერებით, მასტერ-კლასებით, ტრადიციული სამზარეულოს ელემენტებით  და ა.შ.  დასაწყისისთვის თელავის ახალი ინტერიერი დავათვალიერეთ, ქუჩებში ვიბოდიალეთ და ძალიან გვიხაროდა, რომ წვიმა არ იყო.

რესტავრირებული  ქუჩები ასე გამოიყურება. გარდა ფასადებისა, ინფრასტრუქტურაც შეცვლილი და განახლებულია. მაქსიმალურადაა შენარჩუნებული ტრადიციული იერსახე, ის, რისი გულისთვისაც ტურისტები ჩვენთან ჩამოდიან.

მათთვის, ვინც გზები არ იცის, მთავარ მოედანზე ტურისტული ცენტრია გახსნილი.

ადმინისტრაციული შენობა

რაღაცაკაფე

პერი და რესტავრირებული სასტუმრო

ვახვახიშვილების კოშკი

ამ კოშკში საგამოფენო სივრცეა, თუში მოყვარული ფოტოგრაფის, შალვა ალხანაიძის ფოტოგამოფენა იყო.

მეფე ერეკლეს ძეგლი

ჩემი საყვარელი “ერეკლე” ანუ ბატონის ციხე

ეს წვეტიანი შენობა გერმანელი საბჭოთა ტყვეების აშენებულია ადრე-ადრე. მარცხნივ უცხოელი ტურისტი, ველიკის ბილიკზე.

ფოტოები ძალიან ბევრი იყო და ბარემ სლაიდშოუ გავაკეთე, ნახვისთვის მიაწკაპუნეთ

This slideshow requires JavaScript.

ჩემი  ფავორიტი ფოტო

ნადიკვარი სულმთლად ახალი და ცინცხალი დაგვხვდა. ტერიტორია გაზრდილია, ახალი ტერასების ხარჯზე, ატრაქციონებიც განახლებულია, მწვანე გორა გაუთხრიათ და ახლა მინიგვირაბიკი გადის. მე ყველაზე მეტად ახალი ტერასები მომწონს, ბავშვების საქანელებით და საძრომიალოებით.

This slideshow requires JavaScript.

თუ გაგიმართლათ, ასეთ ცისარტყელასაც ნახავთ

ჰხო, მე მეგონა, რომ ამას თავად მსოფლიო ბანკი აკეთებდა, იმდენჯერ მოვისმინე თელაველი ნაცნობებისგან. სინამდვილეში, მსოფლიო ბანკის დაფინანსებით,  მუნიციპალური განვითარების ფონდი ახორციელებს სამუშაოებს. კახეთის რეგიონალური განვითარების პროექტი ერთ-ერთია მათ მიერ განხორციელებულ 50-ზე მეტ პროექტს შორის. გომბორის გზის რემონტირებაც მათი ერთ-ერთი პროექტის ფარგლებში მოხდა.

კახეთის რეგიონალური განვითარების პროექტის ერთ-ერთი ამოცანა კერძო ინვესტიციების მოზიდვა, ადგილობრივი ბიზნესის გამოცოცხლება და რეგიონული ტურისტული მარშრუტების ჩამოყალიბებაა. ამასთან, ადგილობრივი კოლორიტის შენარჩუნება და ტრადიციული დარგების ხელშეწყობა.  ანუ, რაც უფრო მიმზიდველი იქნება კახეთი, და იოლად მისადგომი, მით მეტი ტურისტი ჩამოვა ჩვენთან, მით უკეთესად ექნება საქმე ადგილობრივ მოსახლეობას, რომელსაც შეუძლია ტურისტს ადგილობრივი პროდუქტი/ მომსახურება და ა.შ. შესთავაზოს და ტურიზმი შემოსავლის ერთ-ერთ წყაროდ გაიხადოს.

მნიშვნელოვანია, ეს ყველაფერი ნებისმიერი სახის ტრანსპორტისთვის ადვილადმიღწევადი იყოს, ხოლო ტურისტებისთვის მაქსიმალურად კომფორტული, სწორედ ამიტომ, მსოფლიო ბანკის დახმარებით გაკეთდა “შატო მერესთან” და “კახეთის ტრადიციული მეღვინეობის” სასტუმროსთან მისასვლელი გზები და კიდევ რამდენიმე კერძო ობიექტისთვის მომიჯნავე ინფრასტრუქტურა. მომავალი წლიდან  ახალი პროგრამაც იგეგმება, რომელიც იმ მცირე მეწარმეებს დაეხმარება, რომლებსაც ტურიზმთან დაკავშირებულ ბიზნეს-იდეები ექნებათ. ამისთვის საკუთარი ინიციატივა და წამოწყება იქნება საჭირო. ეს პროექტი ჯერ მხოლოდ განხილვის სტადიაშია და იმედია დამტკიცდება.

თელავში, მას მერე, რაც სახლების ფასადები და კომუნიკაციები შეკეთდა, პატარ-პატარა, საოჯახო ბიზნესებიც გაუკეთებია რამოდენიმე ადამიანს. რესტავრირებულ ქუჩებზე პატარა კაფე, მაღაზიები და საკონდიტრო იყო გახსნილი. რამოდენიმე ადგილას ფართიც ქირავდებოდა. მე მაგ ქუჩებზე სახლი რომ მქონოდა, ალბათ პატარა ჰოსტელს გავაკეთებდი, მეც ბედნიერი ვიქნებოდი და ჩემნაირი ზურგჩანთიანი ტურისტიც, რომელიც ძვირიან სასტუმროს ვერ შეწვდებოდა.

ეს ერთ-ერთი ბენეფიციარის კაფეა, ადრე არ მახსოვს, რა იყო, მაგრამ ახლა მეორე სართულიც აქვს. ძალიან მოშიებულიები და საწყლები შევედით, პელმენს ცოტა დიდხანს ველოდეთ, სამაგიეროდ ყავა იყო ძალიან კარგი.

უკანა ფონზე ძველი, აწ რეკონტრუირებული სასტუმრო მოჩანს, კერძო ინვესტორის. რესტავრაციამდელ თელავში აქ საბჭოთა უსახური მრავალსართულიანი სასტუმრო იდგა, რომელიც არ ფუნქციონირებდა.

ესეც შიგნიდან.

საკონდიტროს მეპატრონე, ალექსიშვილი ლია, იძახის რომ თელავის მეორე ბოლოდანაც დადიან მყიდველები.

ქალბატონი მერი

ქალბატონი მერი, რომელიც პირველ სართულზე ფართს აქირავებს, მარტოხელა პენსიონერია და მე თვითონ მაღაზიის ან სხვა რამის გაკეთებას ვერ მოვახერხებო.

ილიას ტბაზე ახალი სასტუმროა – როიალ ბატონი, ტბიდან იქამდე  ჯიპის გარეშე  ვერ მიხვალ, მაგრამ  გზის გაკეთება, პროექტის ფარგლებში, უკვე იგეგმება. რომ გაკეთდება, აუცილებლად უნდა წახვიდეთ, აი ამ აუზის გულისთვის. თუმცა ამ ფოტოზე მგონი არ ჩანს კარგად, მაგრამ აუზის კიდის იქით აღარაფერი არაა და  ჩემნაირი პანიკიორები და სიმაღლისშიშიანები ნუ წახვალთ, მაინც :დ

ეს შორიდან

სხვა ფოტოების სანახავად სლაიდშოუზე მიაწკაპეთ

This slideshow requires JavaScript.

მსოფლიო ბანკის პროგრამაში ბარის გარდა, თუშეთიც მოხვდა, დართლოში სახლებს ძველებული იერი დაუბრუნეს, სიპის ქვებისგან ნაშენი. იმ წელს ომალოში რამოდენიმე სახლის შეკეთებაც იგეგმება, რომ ტურისტებმა საკუთარი თვალით ნახონ, როგორია ნამდვილი თუშური სახლები. ამ სეზონზე იქ ასვლა ვერ მოხერხდა,  მაგრამ ფოტოები  მოიპოვება. 

დართლო, რესტავრაციის მერე

ეს რესტავრაციამდე…

ყვარელი

მეორე დღეს ყვარელში გავისეირნეთ. დათვალიერებისას აჰმედ ეივეიდა, რეგიონული განვითარების პროექტის ხელმძღვანელიც გვახლდა თან. აჰმედმა გვითხრა, რომ ყვარელში 100-მდე სახლის გაყვანილობა შეიცვალა, პლიუს ჭიშკრებიც და გალავნებიც რესტავრირდა. გარემონტდა და განახლდა სანიაღვრე სისტემებიც. ველიკების ბილიკებიც გაკეთებულა, წითელი, თუმცა არამგონია ვინმე ველიკიანმა ამ ბილიკებით შემოიზღუდოს თავი. რეაბილიტაცია ყვარლის ციხეს და ადმინისტრაციულ შენობებსაც შეეხო.

სიახლეები VS ტრადიციები

ტრადიციული გალავანი + ველიკის ბილიკი

ახალი სასტუმრო, ყვარელში

ბონუსად ნიუნადიმის ფოტოებიც იყოს, ტრადიციული თექა, სასმელები, ჩურჩხელები სიმღერები დაა.შ.  ის, რითიც კახეთია ცნობილი და ამ პოტენციალის არგამოყენება უბრალოდ, არ შეიძლება. აქ ფერადი საინტერესო რამეებიც იყიდებოდა. მე ჭიამაია ვიყიდე.

მეტი ფოტოებისთვის სლაიდშოუზე დააწკაპეთ

This slideshow requires JavaScript.

ჩურჩხელებსაც ავლებდნენ, უკანა ფონზე განახლებული საზაფხულო თეატრი ჩანს, კონცერტი ტარდებოდა, ჩოხიანებიც ერთ-ერთი ანსამბლი იყო სავარაუდოდ.

და თქვენ მოგწონთ ის, რაც თელავში და საერთოდ, კახეთში კეთდება?  მე პირადად გულწრფელად და უკიდეგანოდ მიხარია რესტავრირებული დართლო თუშეთში.

თუ ჩემი ფოტოები მოგეწონათ, 7 ნოემბერს, ერეკლეობაზე, აუცილებლად წადით თელავში, უგემრიელესი მწვადები და ჩურჩხელები გარანტირებულია და იქნებ ცისარტყელასაც გამოკრათ ხელი.

განახლებული კახეთი კიარადა თელავი

არ ვიცი იცით თუ არა, მაგრამ გომბორზე ლამის ორ კვირში ერთხელ დავდივარ, თელავში წასასვლელად, ჰხოდა რაც ეს გზა გააკეთეს, და-ვი-სვე-ნე! ადრე გურჯაანის გავლით დავდიოდით, გზას ბევრად მეტი დრო მიქონდა, პლიუს საკმაოდ მოსაბეზრებელია, ერთი-ორი ადგილის გამოკლებით. რაც გომბორი გააკეთეს, აღარც ვყოფილვარ იქით. საათნახევარში (არც კი) უკვე თელავში ხარ, გზა ულამაზესია და თუ ძმას მივყავარ, გზადაგზა რამოდენიმეჯერ ვაჩერებინებ ხოლმე, ფოტოების გადასაღებად. ამ კონკრეტულ ფოტოზე ღრუბლების ზღვას გადავაწყდი.

რჩევა: თუ პირველად მიდიხართ გომბორზე, ნელა იარეთ თუშეიძლება,  მკვეთრი მოსახვევებია, პლიუს ორგან თუ სამგან მეწყერული ზონები და შეიძლება მკვეთრ მოსახვევში შესულმა საჭე ვერ დაიმორჩილო.

ხოდა ეს ყველაფერი კარგი, და თურმე ის გზა, მე რომ ასე მიხაროდა, მსოფლიო ბანკის დაფინანსებით ყოფილა გაკეთებული.

თელავის რეაბილიტაციაც მსოფლიო ბანკის დაფინანსებითაა გაკეთბული. ყველაზე ძალიან მე მაინც ნადიკვრის ახალი პროექტი მომწონს. მდელოზე დადგმული ქვის სკამებით, შუა ნადიკვარზე გაყვანილი მინიგვირაბით და რაც მთავარია, დამატებითი ტერასებით, სადაც საქანელები და გასართობი მოწყობილობებია ბავშვებისთვის. ატრაქციონების პარკი აქ ადრეც იყო, ახლა უკეთესია.

ეს ყველაფერი კახეთის რეგიონალური განვითარების პროექტის ფარგლებშია გაკეთებული, რომლის მიზანიც კახეთის ტურისტული პოტენციალის განვითარებაა. ღვინის ტურიზმი (რთველი, მნა-მნა), სათავგადასავლო ტურიზმი (თუშეთი ჩემი სიყვარული) და კულტურული ტურიზმი (აუაუ, აუცილებლად უნდა ნახოთ განახლებული ნეკრესი). კახეთს უკვე საკუთარი ტურისტული ლინკიც აქვს http://www.kakheti.travel/ , ტურისტებისთვის საწირო ინფორმაციებით. და აი ასეთი ყოვლად საყვარელი ლოგოც აქვს.

ყველზე მეტად თელავის before-after ფოტოები მომეწონა

ხ

რომელიღაცა სახლი რეაბილიტაციამდე

და რეაბილიტაციის შემდეგ.

ავტობუსები, სავარაუდოდ მხოლოდ საფესტივალო დღეებში ივლის. ხო, ფესტივალიც იგეგმება, NEWნადიმი, 13-19 ოქტომბერს, ნადიკვარზე. სახელწოდებიდან გამომდინარე ალბათ თათარა, მწვადები და მსგავსი გემრიელობებიც იქნება

პ.ს. სურვილი თუ გექნებათ წამოსვლის, ისნის მეტროდან გამოდის ტაქსები, 4 მგზავრი აყავს და თითოზე 10 ლარია მგზავრობის თანხა, მაქსიმუმ საათნახევარში აქ ხართ, უკანაც შეგიძლია შეუთანხმდე ჩასვლისას და სადაც ეტყვი იქ მოგაკითხავენ, თუნდაც დილის 6-7- საათზე, შეთანხმების მიხედვით. მარშუტკები ორთაჭალიდან გადის,  ფასი მგონი 8 ლარი, მგზავრობს დრო ოდნავ მეტი.

კინაღამ დაკარგული ბათინკები

მიუხედავად იმისა, რომ სველოდა, წვიმდა, თოვდა, ქარიშხალი იყო და მიწისძვრა და ურაგანები და ხვლინჭკობები და ამისწინა პოსტის განწყობა მჭირს ჯერ კიდევ,  კიარადა, მიუხედავად ყველაფრისა, ავდექი და წავედი  კახეთში,  შემოდგომის სანახავად.

ჩანთა ბოლო წუთებში ჩავალაგე, საწვიმარი ბოლო საათებში ვითხოვე, ზვიოს ბოლო დღეს ვთხოვე გავეყვანე დილის ექვსზე კოლმეურნეობაზე და ისე საყვარლად დამაგვიანდა, რომ მემგონი ჩემი ლაშქრობა-ექკურსიების ისტორიაში პირველად (და იმედია უკანასკნელად) იმ გვერდითა სკამზე ვერ მოვხვდი, როცა “მარტო როცა მივდივარ” , მაშინ ვჯდები ხოლმე. სამაგიეროდ, სულ წინ ვიჯექი და გათბობა მქონდა ცხვირწინ და დასველებულს 5 წუთში მაშრობდა.
ძალიანძალიან მინდოდა ახმეტის თეთრი გიორგი მენახა. ამ ეკლესიაში სამი წლის ასაკში მომნათლეს (და ცხვარიც დაკლეს), ხოდა როგორც იქნა მივაღწიე იქამდე. ისე, იქაურები იძახიან ხოლმე, თეთრგიორგში თუ მიდიხარ, უკან არ უნდა გაბრუნდე, შურისძიება იცისო და რაღაც საშინელ ისტორიებს დააყოლებენ ხოლმე.

მერე ალავერდი ვნახეთ და გავბრაზდი, იმდენი შეზღუდვა დამხვდა.

მერე იყო ისა… მმმ…სატვირთოთი ბოდიალი ძალიან ლამაზ ტყეში. გზა საკმაოდ ტალახიანი იყო და მანქანა ალაგ-ალაგ ბუქსავდებოდა, ალაგ-ალაგ ორმოებში ვარდებოდა, ალაგ-ალაგ კიდევ რაღაცნაირად ქანაობდა, “დრიფტაობდა” , ალაგ-ალაგ საერთოდაც ბორბლები ღრმა თხრილებში უვარდებოდა და ორმო-ორმო დავდიოდით. გზა იყო ძალიან ლამაზი, მაგრამ თან ჟინჟლავდა, თან თავს ძლივს ვიმაგრებდი და ფოტოები არ გადამიღია, სანამ არ მივედით.

გზა ვითომ საშიში იყო, მაგრამ თუშეთში და ტბათანაში ასვლის გამოცდილება გავიხსენე და საერთოდ გამიქრა ყველანაირი შიში, თუ რამდენიმე ორმოს/ტალახს არ ჩავთვლით, სადაც ერთი სული მქონდა როდის გავიდოდი და თან ცოტაარიყოს ვაიმე. რამდენიმეგან მანქანა ისე გადაიხარა, მეგონა რომ ამოყირავდებოდა.

ფოტოები მინდოდა გადამეღო, “სიცოცხლის” თემატიკით, რამდენიმე დღე მუზას ვეძებდი და არ მოდიოდა, ხოდა იმ კონკრეტული დღის ხასიათიდან გამომდინარე, რომ მივიხედ-მოვიხედე, უცებ მივხვდი რა უნდა გადამეღო და ასეთი სიცოცხლე გადავიღე.

მერე უკან დავბრუნდით, იმავე სატვირთოთი, ბევრად უფრო სწრაფად, ვიდრე ასვლისას და ვაზისუბნისკენ დავიძარით. უკვე ბნელდებოდა, გზა შორიაო, დაღამებულზე ჩამოხვალთო, ჩემი კოჭი გავიხსენე და დავრჩი. მირჩევნია ახლა გამოვტოვო წვრილმანები და შემდეგ ზაფხულს ბეეევრი ვიარო, ვიდრე პირიქით-თქო.

სამი გადაბმული სკამი ავარჩიე, ვიღაცის ჩანტაზე ჩემი პარალონი დავდე, ტალახიანი ბათინკები მაქსიმალურად უსაფრთხოდ შემოვალაგე მძღოლთან რომ ამაღლებული ჯებირია, იქ, ზემფირა ჩავრთე და ისე ჩამეძჳნა, ვერც მივხვდი. სანამ ხალხი ბოდიალობდა მე და რამდენიმე ადამიანს ასე გვეძინა, მაგრამ ხან ვინ დარეკა იმის გასაგებად, რატომ დავბოდიალობდი და თბილისში არ ვიყავი, ხან ვინ-რატომ მეძინა მარშუტკაში და არ დავბოდიალობდი და იძულების წესით გავიღვიძე.

დანარჩენებმა დაუღამებლად ჩამოაღწიეს, თქვეს რომ ძალიან ლამაზი ადგილები ნახეს და რომ მე მომეწონებოდა. მე გავიღიმე და გავიარეთ.

მერე თეოს სახლში მივედით და უზარმაზარი სუფრა დაგვხვდა. გაძუნძგლულები და გაბომჟილები ფეხსაცმელებს ეზოში ვიცვლიდით, რომ მთელი ის ტალახები ოთახებში არ შეგვეტანა. მე მოვახერხე და უცებ ტანსაცმელიც გამოვიცვალე, მაბარძგვალებს, როცა ტალახიანი რამე მაცვია მაშინ, როცა სუფთა გარემოში ვარ.  კარავში ყურადღებას არ მივაქცევდი, მაგრამ უცებ გაწკრიალებულ გარემოში მოხვედრისას აბზზ დამემართა.

ვიცოდი, რომ არავინ არ უნდა დაგვხვედროდა და უცებ ამდენი მასპინძელი დაგვხვდა და უცხო გარემოში ორი დღე მეზობლის ბავშვივით ვიტუზებოდი ხან სად, ხან სად, ყავისთვის ცხელი წყლის მოთხოვნებით და აბაზანასთან მიყარაულეთ-რაა-თქო.

გემრიელი ღვინო იყო, საჭმელი კიდევ უფრო უკეთესი, განსაკუთრებით ჯონჯოლის მწნილი და ბადრიჯანი ნიგვზით, რომელსაც ბროწეულები ზემოდან კი არ ეყარა, შიგნით ქონდა, გულსართში, და ბევრად უფრო უკეთესია ასე, სხვათაშორის. ხოდა კიდევ ძალიან კახური სუფრა გვქონდა სადღეგრძელოებით, კახური იუმორით და ანეგდოტ-სადღეგრძელოებით და ჩვენი სიმღერის მცდელობებით. (ტექსტები არ ვიცოდით ბოლომდე არაფრის)

მერე, როგორც  ხდება ხოლმე, ბიჭები მაგიდიდან აიშალნენ, გოგოები დიასახლისებს მაგიდის ალაგებაში მივეხმარეთ და მერე გოგოებმა კი დავიძინეთ, მაგრამ დიდხანს მესმოდა, ბიჭებს როგორ არ ეძინათ და როგორ დადიოდა ლაშა საქმიანად და ხმამაღლა წინ და უკან.

ზეგაანი

დივანზე მეძინა, ლოგინები გაგვიშალეს, მაგრამ მე სპალნიკში ჩავწექი, ასე უფრო “სახლში” ვგრძნობ ხოლმე თავს. კარგა ხანს ვერ მოვისვენე, მოუხერხებლად ვიწექი, და უცებ მივხვდი რატომ, პირიქით მეძინა. შემოვტრიალდი, ანუ ფეხების ადგილას თვი დავდე, როგორც სახლში, იმ მიმართულებით დავწექი და მაშინვე გავითიშე.

დილით პარკის შარიშურმა გამაღვიძა, ის-ის იყო, პატაპუტინას მანევრი უნდა შემესრულებინა, მე აქ მძინავს-თქო, მაგრამ გადავიფიქრე, გვერდი ვიცვალე და თავიდან დავიძინე, სანამ ყველანი აიშლებოდნენ.

ზეგაანის ტყე ძალიან ლამაზი იყო, აი უძალიანლამაზესი, მშვიდი და რაღაცნაირი, ნისლიანი. აი ისეთი, რომ უნდა დაჯდე და გაირინდო და სიჩუმეში ფოთლები ცვიოდეს და შენ უყურებდე და იმაზე ფიქრობდე, როგორ მოკვდები შენც ამ ფოთოლივით და სანამ დრო გაქვს, უნდა იცხოვრო.

მაგრამ მერე გაწვიმდა, აპარატი შევინახე, მოუთმენლად ავიწურე წასვლის მოლოდინში და შემდგომი რამდენიმე საათი მხოლოდ იმაზე ვოცნებობდი, როგორ მივიდოდი სახლში, ავანთებდი ღუმელს, ჩავიცვამდი პიჟამოებს, გავეხვეოდი თბილ ხალათში და დავლევდი ყავას.

განწყობის ამბავია ყველაფერი, მე რომ “მერერარომწვიმს” ნოტაზე მოვმართულიყავი, ალბათ ბევრს გავერთობოდი, მაგრამ რაღაცეები ნანახი მქონდა, თან ცუდი ფეხსაცმელი მეცვა, ბათინკი ძალიან ჭუჭყიანი იყო და ბოტასი ჩავიცვი, წვიმაში გადაღება არ გამოვიდოდა და ნუ მოკლედ… ვინანე, რომ წიგნი ან ქინდლი არ წავიღე თან.

კიდე რაღაცეები ნახეს იმ დღეს, მე მაკროები ვნახე/გადავიღე, ხარება და გოგიას მოვუსმინე იქვე მოქეიფე ხალხის შესრულებით.

სანამ  მრგვალ ეკლესიას იღებდნენ ,რომელიც რომელიღაც ვიღაცამ (ნიტო თემმურ-ნელგმა ნიტო ჩინიზ-ხანმა ნიტო ყვავი-ჩხიკვის მამიდა-დამპყრობელმა) თავლად გადააკეთა, მე გასვლის საუკეთესო ფოტო გადავიღე, იმჰო, რასაკვირველია.

მერე იყო ღამის თელავი და კხმ, აი სხვას აპარატს რომ მიცემ, რა მოსდის ფოტოებს, არადა ავტომატური გადაღების რეჟიმზე მეყენა, მეტი მარტივი რაღა დამეყენებინა, ა? …

მერე… მერე იყო ეს, უძველესი ჭადარია ასე მორთული, ავატარში სიცოცხლის ხე რომაა, იმას გავს.

მერე სახლი იყო. სახლში მისულმა, როგორც მჩვევია, ბარგის “დათვლა” დავიწყე,  “ჩამოვთვალე” რუგზაკი, პარალონი, ფოტოაპარატი, საწვიმარი და უცებ მივხვდი, რომ ბათინკები არ მქონდა. არც მძღოლის ნომერი მქონდა, სასწრაფოდ ვიკითხე ფბ-ზე კარავის ჯგუფში და მაშინვე მიპასუხეს (გულიკი) , რომ გადავრეკე, მარშუტკა გააჩერა, მოძებნა და ვერ ნახა, თუმცა მითხრა, რომ ბოლოს ჩამოსულებმა ყველაფერი წაიღეს. ამასობაში ფბ-ზე ავტეხე განგაში და დავაფრქვიე ცრემლები (მართლა ვტიროდი, მოლაშქრისთვის კარგი ბათინკი ყველაფერია, ესენი კიდევ ორი წელია მაცვია და ძალიან მიყვარს და ფეხზე მაქვს მომჯდარი და ახლის ყიდვა დიდი თავისტკიილია). ორგანიზატორმა მითხრა, ვინც ცხოვრობდა გლდანში, მერე ერთ-ერთმა მონაწილემ დამიპოსტა, ჩვენ გვაქვსო და ამოვისუნთქე მშვიდად და მოვიწმინდე კურცხლები.

არა, კი ვიფიცებოდი, რომ წლის ბოლო გასვლაა თქო, მაგრამ მემგონი კიდევ წავალ სადღაც…

p.s. ფოტოების სრული ალბომი იშოვება აი ამ ლინკზე

თელავი, ბავშვობა, შემოდგომა

თელავი, მზიანი შემოდგომა

დღეს ისეთი ამინდია, როგორიც ძალიან ხშირად იცის თელავში შემოდგომობით. ნაწვიმარი, მოწმენდილი ცა, წვიმისგან დაცვენილი სველი, ყვითელი ფოთლები, რომლის დაგვაც ჯერ ვერ მოასწრეს და სველი ჰაერი. მე სუნთქვა ვერ მყოფნის, ვცდილობ ღრმად ვისუნთქო და ვგრძნობ როგორ მეკუმშება ფილტვები ამ სველი, ნესტიანი ჰაერისგან. ხეებიდან კიდევ წვეთები წვიმს.

რაც თბილისში გადმოვედი, ერთადერთხელ ვნახე ნისლი, მაშინ მთელი თბილისი გადაირია და მე მიკვირდა, ნისლი არ უნახავთ თქო?

თელავში ხშირადაა ნისლი. ისეთი სქელი, რომ გარეთ გასულს სახეზე ლამის წვეთებად გეცემა. რამდენჯერ წავსულვარ სკოლაში ასეთ ნისლში. მაშინ რატომღაც არ ვფიქრობდი, რომ ნისლის დროს სახლში უნდა დარჩე. წვიმაშიც კი, დავიჭერდი ქოლგას და სკოლაში მივდიოდი, ნხევარი სათი უნდოდა ფეხით, ტრანსპორტი კი არ მოძრაობდა.

ერთხელ ისე იწვიმა, ნიაღვრები მოდიოდა, ნახევარი კლასი სველი იყო და დამრიგებელმა მაინც არ გაგვიშვა სახლებში. ცუდი მასწავლებელი და კიდევ უფრო ცუდი და უტაქტო ქალი იყო ზოგადად, ურჩ მოსწავლეებს ბაბუნიძის ეზოში გადაგდებით ემუქრებოდა ხოლმე და შალაურში მცხოვრებ მოსწავლეებს შალაურიდან მოთრეულებს ეძახდა.( ეს დაახლოებით ისე ჟღერდა, როგორც გლდანიდან ან ვაზისუბნიდან ან მუხიანიდან მოთრეული.)

მაშინ მეგონა, რომ შალაურში ცხოვრება დიდი საშინელებაა, უფრო საშინელი, ვიდრე ყარაჯალაა. საერთოდ, მემგონი, თელავში უმცირესობები არ უყვართ, ყოველ შემთხვევში, ჩემს იქ გატარებულ 16-წლიან მეხსიერებაში ასე შემორჩა.  არადა აქ ძალიან ბევრი არაქართველი ცხოვრობს, გადაკეთებული გვარებით, და მაინც არ უყვართ “სხვები”.

სამაგიეროდ, მე თბილისში გადმოსვლის მერეღა გავიგე, რომ ლტოლვილები ცუდები არიან და მტრები და ა.შ. და ა.შ. მე მყავდა აფხაზეთიდან დევნილი კლასელი და თვით ჩემს ყველაზე უტაქტო და უხეშ მასწავლებელსაც კი არ მოსვლია აზრად არასოდეს, რომ ამის გამო შეურაცხყოფა მიეყენებინა. ერთადერთი, რითაც ჩვენგან განსხვავდებოდა ის იყო, რომ გვარი ქონდა დასავლური, მგონი მეგრული. თბილისური დევნილური მტრის ხატი თელავში ეროვნული ნიშნებითაა ჩაანაცვლებული. (რას ერჩით ისე დევნილებს? ადამიანებმა ამხელა უბედურება, ომი, შიმშილი, უსახლკარობა გამოიარეს და კიდე ესენი არიან/იყვნენ “ცუდები”?)

ჩემი აზრით, თელავი არ არის კახეთი, თელავი ცალკე ერთეულია, თავისი ინტელიგენციით, თავისი მშვიდი და მდორე ცხოვრებით, სადაც უდიდესი მნიშვნელობა აქვს იმას, რა გაცვია, ვისთან მეგობრობ, სად დადიხარ, რას ჭამ და რას იძახის შენზე მეზობელი თამარა ბებია.  ჩვენც გვყავდა კორპუსში ერთი თამარა ბებია, ბოსტანი ქონდა 90-იან წლებში თითით საჩვენებელი, კიდევ ბუტკაც ქონდა და ბავშვებს გვიშლიდა მკვახე ხილის ჭამას, არადა მისი შვილიშვილი ჩემხელა იყო და ერთად ვიპარავდით იმ ხილს, მერე კრიშაზე მივძვრებოდით და იქიდან კურკებს ვისროდით.

მთელ ქუჩაზე ჩვენი კორპუსია ერთადერთი, რომელიც შემოღობილია და დიდი, გამწვანებული ეზო აქვს კაკლით, ცაცხვებით, ბაღში ალუბალი, ბალი, ალუჩა, ტყემალი, ქლიავები, კომში, თხილი და ძალიან გემრიელი ლეღვი დგას. კიდევ ხეივანია ყურძნის და ეზოს წინ, გზის პირის გაყოლებაზე, ნაძვებია ჩარიგებული. ჩვენი მამები რომ გადმოვიდნენ აქ საცხოვრებლად, მაშინ მოიტანეს ტყის მიწა და ჩვენთვის გააშენეს ეს ბაღი. ახლა კორპუსში ორი კინკილა ძველი მოსახლეა, თამარა ბებო 90-იანებში გარდაიცვალა, შარშან გორგიშელიც დაიღუპა და სულ აღარავინ დარჩა, ვინც ამ ყველაფერს მიხედავს და ვერანდება ასე. ეზოში პამპერსები ყრია, არადა, ვინ გაბედავდა თამარა ბებოს დროს სპიჩკის დაგდებასაც კი. წლევანდელმა ქარიშხალმა კიდევ ის ნაძვები მოგლიჯა, გზისგან და გამვლელებისგან რომ იფარავდა ეზოს.

ახლა ისეთი ამინდია თბილისში, მხოლოდ თელავში რომ იცის ხოლმე, ჰაერში ნისლი და ყვითელი ფოთლების სუნი დგას, ძირს უამრავი ცხენისწაბლი ყრია ალბათ და მე არ მენატრება ის მშიერი ბავშვობა, ჩვენ ყველას რომ გვქონდა 90-იანებში.

პ.ს. ლეპტოპში გადმობარგებისას მემგონი მთელი ის სურათები დავკარგე, თელავის რომ მქონდა შენახული. ბლაჰ…

კრეტინი მეზობლები სახლში

არ მიყვარს სახლში ჩასვლა, უფრო სწორად, იმ ბინაში, სადაც გავიზარდე.
იმ ეზოში, მთელი კორპუსი რომ ვუვლიდით და ნამდვილი ბატარა ბაღი იყო თავისი ნაძვებით, ხეხილით და ყვავილნარით, ტალავერზე აშვებული ვაზით და იასამნებით, ახლა საბომჟეთია, ყველგან ნაგავი ყრია, ხეებს აღარავინ უვლის და აღარც ბავშვები თამაშობენ, სხედან 2-3-4-5 კლასელები და მშობლების მიბაძვით “სემიჩკას” იპურჭყებიან.
ის ბავშვები, ვისთან ერთადაც მე ვთამაშობდი და ეზოს ვუვლიდი, გაიზარდნენ და ჩემსავით დაიფანტნენ აქეთ-იქით, ვინც დარჩა, არ ვიცი ეთაკილება, არ ვიცი არ ადარდებს, მისი შვილი ნაგავში ითამაშებს თუ ბალახში…
თავის დროზე ჩვენმა მამებმა ტყის მიწა მოიტანეს, სანერგეები შეაწრიალეს, ტყიდან ნაძვები და ფიჭვები მოზიდეს, სამშენებლო ნაგავი გაზიდეს, შემოღობეს, რომ ბავშვები არსად დავკარგულიყავით და ჭიშკარი ჩამოკიდეს. ერთადერთი, ცემენტი ვერ დაასხეს შემოსასვლელში, რაიკომმა (თუ ვინც იყო მაშინ უფროსი) არ დართოთ ნება.

ახლა პირველსართულელი თამარა ბებო აღარ არის, აღარ არის არც მისი ხელით დარგული და გამოზრდილი ადესა ყურძენი, იები და ენძელები, ჰიაცინტები. რა გადაუარეს ამისთანა, ერთიც არ ამოსულა!
ვერ ვიტან ჩემს ახალ მეზობლებს, სოფლიდან ჩამოსულებს, იმის მაგიერ რომ “ქალაქელების” გაკეთებულისთვის მოევლოთ, უდაბნოს დაამსგავსეს! ჯანდაბას, ნუ გააკეთებდნენ, რაღატო აფუჭებენ! ბორჯომის ბლასმასის ბოთლების და ოლვეისების გადმოყრა ხო ეხერხებათ ფანჯრიდან!
პირველი მსგავსი მახათი ოჯახი რომ გადმოგვივიდა, იმდენი ვქენით მეზობლებმა, ადგნენ და გადავიდნენ, ვერ აიტანეს ათვალწუნებული მზერები… გაკეთებას ხო არავინ თხოვთ, ნუ აფუჭებენ რა! ის ხო კაია, ყოველსაღამოს ნაძვების ქვეშ რომ სხედან და ლეღვი მწიფს იმდენი, ხეზე ჩიტები ქეიფობენ ხოლმე და ადამიანებსაც რჩებათ, ალუჩაზე და ტყემალზე ხმას აღარ ვიღებ, არც ბროწეულზე და თითა ყურძენზე, დგანან, ამტვრევენ ტოტებს, ანაგვიანებენ, მოკლედ, ღორები! მეზიზღებიან!

აღარ მიხარია სახლში ჩასვლა, ეს ჩემი სახლი აღარაა, იქ აღარც თამარა ბებოა, აღარც გორგიშელი, კარის მეზობლად აღარ ცხოვრობს მედიკო დეიდა და აღარც კორპუსის სახურავზე ასასვლელი კიბეა ადგილზე.
აღარ მოაქვთ სურნელოვანი შეშის მორები, დედა ვეღარ ანთებს შეშის ღუმელს, ქვემოთა შიზოფრენიკი მეზობელი პოლიციაშჳ უჩივის, ხანძარი გამიჩნდებაო (ნეტა მაცოდინა,როგორ?).
სადარბაზოს სუნიც კი შეიცვალა, ჩემი ბინისაც, ასე მგონია, უცხო ადგილას ჩავდივარ და ყოველ ჯერზე თავიდან ვეგუები იქაურობას.

აწი აღარ გავაპროტესტებ, ამის გაყიდვას და სადმე გადასვლას თუ გადაწყვეტს, რაც მიყვარდა, ყველაფერი მოსპეს ველურმა გაუზრდელმა ღორებმა!

ფისო მენატრება

ლოგინს “ამასაჟებს”

ჩემი დიდი გოგო

წეღან სკამზე დავჯექი და დავაყირავე და უცებ ისე დამძიმდა, როგორც მაშინაა, ფისო რომ მომისკუპდება ხოლმე უკნიდან შეუმჩნევლად.
ძალიანძალიან მომენატრა, დედაჩემთანაა და ამწუთას მგონია რომ ვუღალატე და მივატოვე 😦
ცუდი პატრონი ვარ ძალიან : ((

პარასკევს საჭმელები და სასუსნავები ვუყიდე უნდა წამეღო და მარშუტკამ ცალი ფეხით გამასწრო, ისე გავბრაზდი, გზების გადაკეტვა რაღა წესი იყო, ცხოვრებას მიშლიან ეს მორწმუნე თავგადაკლულოზავრები.

მოვდიოდი და შუა ქუჩაში ვტიროდი მოთქმით, ჩემი ფისო კიდევ დამრჩა ასე, უნახავი….
პლიუ სდედას რაღაც შევპირდი და ვერ ჩავუტანე მარა ეგ არაა პრობლემა არ იყო საჩქარო.

იმას იქ არც შია არც ცივა, მაგრამ მე რომ ჩავდივარ სულ ჩემთან წევს ხოლმე და მე მახტება კალთაზე.
ოღონდ გადამეჩვია მგონი, ხელით რომ ვეფერები, იკბინება მწარედ, ადრე მხოლოდ ჩემს ხელებზე არ რეაგირებდა, დანარჩენს კბენდა.

თუმცა ეს მაინც იმისი ბრალია, მწარე წამალი დავალევიე და…

მოკლედ

ჩამოვიყვანო უნდა თორემ გავრეკ ასე

მეორე მხრივ აქ ჩემი ძმა ვერ იტანს, უყვირის და იქ კიდევ დედაჩემი მიეჩვია , თავიდან არ ეკარებოდა ახლა ისე სასაცილოდ ეფერება : ))))

ხოდა ვარ ასე, ორ ცეცხლს შუა…

ჩემი ფასიფუსინა, როგორ მიყვარს 😦

ბავშვობა

მთელი ბავშვობა, ყოველდილა, რომ გავიღვიძებდი, ფანჯარასთან მივრბოდი და კავკასიონის მთებს ვუყურებდი….თუ დათოვლილი იყო, ესეიგი უკვე კურტკაზე გადასვლის დრო მოვიდა…….
უკვე მეშვიდე წელია, ჩემი ფანჯრიდან აღარ ჩანს ალაზნის ველი და დათოვლილი კავკასიონი……

დილაობითაც აღარ მაღვიძებს არავინ, ახალამდგარს არ მხვდება გაგუზგუზებული შეშის ღუმელი და ერბოკვერცხი…

სისხამ დილას სახლიდან გასულს არ მიჭყიტინებს მზე, და არ მხვდება ნაცნობი სახეები , რომლის მიხედვითაც შემიძლია გავიგო, ადრე მივდივარ თუ უკვე მაგვიანდება…

აღარაა საჭირო ყავიანი ჭიქის დამალვა და გოგლი-მოგლიანი თეფშის სასწრაფოდ გარეცხვა… არც ბევრი ტკბილეულის გამო მეჩხუბებიან…

ჩემს ჩანთაში აღარ ყრია ჯოხიანი კანფეტები და აღარ ვიკრიბებით ოთხი მეგობარი პიცის და ნამცხვრის გასაკეთებლად, აღარ ვრჩებით ღამე მარის სახლში და ნატო დეიდა აღარ გვიყვება მისი და ნინოს დედის სტუდენტობის სახალისო ამბებს… მე და მარი აღარასოდეს დავკეტავთ სამზარეულოს კარს, რომ ნატო არ შემოგვივარდეს და კრემი არ შეგვიჭამოს სულსულ… აღარ ვეჩხუბებით ბეროს შავი ტანსაცმლის სიყვარულის გამო. აღარ შევივლით ბეროს მამასთან სამსახურში, დაველოდებით სანამ რამეს დაგვავალებს და ბაზარში სათითაოდ აღარ გავსინჯავთ ყველს, აღარ გამიკვირდება სად მიაქვს ამდენი მწვანილი ბეროს დედას, აღარ ვიყიდით ჟურნალებს და მშობლები რომ წავლენ სოფელში აღარ დამიძახებს ბერო, ჩემთან ამოდიო, მოვუსმენთ მუსიკას და ვილაპარაკებთ ქერა ბიჭებზე : ))) … აღარასოდეს ვივლით მე და მარი ქიმიაზე, ბერო და მარი კი ქართულზე, და ერთმანეთის ამბებს ასეღა გავიგებთ აბიტურიენტობის ჟამს… აღარ იქნება ის ხუთი დღე, თეთრწყლებში… მარიმ თქვა, რომ მიფრინავდა, კიდევ მინდა წავიდეთ, რომ ჩამოვალო… წასვლის წინა ღამეს, ისევ სამნი დავრჩით, მე, ბერო და მარი, თითქოს ისევ ბავშვები ვიყავით და ღამის გასათევად შევიკრიბეთ… ისევ ისე ვილაპარაკეთ სისულელეებზე, ვიცინეთ, და მივხვდით რომ ის სამნი ვართ. რომ სადაც არ უნდა ვიყოთ, ჩვენ მაინც ისეთები დავრჩევით ერთმანეთისთვის, როგორიც სკოლაში ვიყავით…. ქერა, შავგვრემანი და წითური…. საქმიანი, წყნარი, და ცოტა შერეკილი… ფინანსისტი, იურისტი და ბიოლოგი…

13-14 წლის

19 წლისები

22…….

მარი გათხოვდა და საზღვარგარეთ წავიდა…..

ბერომ დაამთავრე, წავიდა, თელავშია და მგონი საბოლოოდ დარჩება კიდეც იქ….

მე ისე ჩანს, აქ ვბინადრდები……..

გავიზარდეთ და დავიფანტეთ…

კიდევ როდის შევიკრიბებით ნეტავ…….